“Ồ Ạt” Bắt Trend Ăn Uống Từ Trung Quốc Có Phải Dấu Hiệu Tốt Cho Ngành F&B Việt Nam?

Thời gian qua, ngành F&B Việt Nam đã chứng kiến các trend ăn uống từ Trung Quốc liên tục “làm mưa làm gió” từ các nội dung viral trên mạng xã hội đến những dòng người xếp hàng dài trước các cửa tiệm chờ được bắt trend. Sự xuất hiện của các trend ăn uống từ Trung Quốc này đã tạo nên làn gió mới cho thị trường F&B Việt Nam, giúp nhiều chủ quán có được cơ hội “hốt bạc” nhiều hơn. Tuy nhiên, chỉ biết chạy theo trend ăn uống từ Trung Quốc cũng khiến nhiều chủ quán “ôm lỗ” vì trend thường có tuổi đời ngắn, khó duy trì lâu dài, và không tạo được bản sắc riêng cho thị trường trong nước. 

1. Loạt trend ăn uống từ Trung Quốc “làm mưa làm gió’ tại Việt Nam

1.1. Trend trà sữa Trung Quốc 

Trà sữa Trung Quốc, hay chính xác là trà sữa Đài Loan (bắt nguồn từ khu vực Đài Trung) sớm đã tạo thành “cơn sốt” tại quê hương của mình từ những năm 1980. Thời điểm đó, cả giới trẻ Trung Quốc lẫn khách du lịch đều vô cùng yêu thích món thức uống mới lạ này. Sự cân bằng hoàn hảo giữa hương thơm đậm đà, nồng nàn của trà kết hợp với vị sữa béo, bùi và dùng kèm cùng topping như trân châu, thạch, trái cây, các loại đậu,… đã biến trà sữa trở thành “món ruột” được nhiều người mê mệt.

Sau này, khi bắt đầu trở nên phổ biến hơn, trà sữa chính thức thâm nhập vào thị trường đồ uống Việt Nam vào đầu những năm 2000. Thời gian đầu, trà sữa chỉ được bán trên các xe bán hàng rong trước cổng trường, hoặc những quán nước nhỏ ven đường. Dần dần, trà sữa được phát triển thành các hệ thống chuỗi bán hàng chuyên nghiệp, bài bản với quy mô rộng lớn hơn. Đây cũng là lúc thị trường trà sữa tại nước ta xuất hiện làn sóng mới với loạt thương hiệu trà sữa nhượng quyền. 

Một số trend trà sữa từ Trung Quốc từng làm chao đảo “giới mộ điệu” như trà sữa trân châu truyền thống, trà sữa nướng, trà sữa trân châu đường đen, trà sữa đậm vị,… đến thời gian gần đây có trà sữa đất nung, trà sữa ống tre, và mới nhất là trà sữa sa tế có phần thử thách người thưởng thức. 

1.2. Trend nhượng quyền thương hiệu Trung Quốc

Đến những năm 2010, làn sóng nhượng quyền thương hiệu trà sữa từ Trung Quốc bắt đầu nở rộ khi có những cái tên đầu tiên xuất hiện như Trà Tiên Hưởng, BoBaPoP, GongCha, TocoToco, DingTea, Heekcaa, RoyalTea, Ten Ren’s Tea, Comebuy, ShareTea,… Những năm sau đó, thị trường trà sữa tại Việt Nam diễn ra vô cùng sôi động với hàng loạt cửa hàng nhượng quyền thương hiệu từ Trung Quốc, khiến “miếng bánh” thị phần trà sữa này vốn đã nhỏ lại ngày càng eo hẹp hơn bao giờ hết.

Đến nay, mặc dù đã có nhiều cái tên rút lui do không chịu nổi sức cạnh tranh thị trường, song vẫn có một số thương hiệu vẫn tồn tại bền vững trong suốt nhiều năm qua, thậm chí còn tạo dựng được vị thế nhất định trên thị trường trà sữa Việt Nam như GongCha, KOI Thé, The Alley, BoBaPoP,… 

Đặc biệt, trong vài năm trở lại đây còn có sự xuất hiện của hai cái tên mới – Mixue và Cooler City đang “làm mưa làm gió” hiện nay. Cả Mixue và Cooler City không chỉ nổi tiếng với phân khúc bình dân, giá thành rẻ, mà còn bởi tốc độ bành trướng quy mô nhanh đến chóng mặt, phủ xanh phủ đỏ khắp các cung đường tại nhiều tỉnh thành. Bên cạnh đó, cả hai thương hiệu này cũng được biết đến là đối thủ “đáng gờm” của nhau khi sở hữu nhiều điểm tương đồng từ quê quán, đối tượng khách hàng, sản phẩm chủ lực, giá thành menu, đến cả chiến lược kinh doanh cũng khiến người ta liên tưởng đến thương hiệu còn lại. 

Ngoài nhượng quyền thương hiệu trà sữa, trend nhượng quyền từ Trung Quốc còn có cả các thương hiệu trong lĩnh vực kinh doanh cà phê. Mới đây, Cotti Coffee – thương hiệu chuỗi cà phê đứng thứ 4 thế giới đến từ Trung Quốc cũng đã chính thức có mặt tại Việt Nam. Trong một lần chia sẻ hiếm hoi về kế hoạch phát triển tại thị trường nước ta, bà Yang – đại diện chuỗi cà phê Cotti Coffee chia sẻ chuỗi sẽ đẩy mạnh việc mở mới để đạt con số 20.000 cửa hàng vào năm 2025.

1.3. Trend ăn uống từ Trung Quốc nổi lên từ mạng xã hội

Sự phổ biến của các nền tảng mạng xã hội giúp các trend ăn uống từ Trung Quốc dễ dàng tiếp cận với người Việt hơn. Theo điều tra của Douyin – một nền tảng mạng xã hội xem video nổi tiếng tại Trung Quốc (tương tự như TikTok) cho biết, các nội dung review món ăn vặt trên facebook thu hút rất nhiều lượt xem và ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý giới trẻ. 

Chính các món ăn, thức uống tạo trend như trà chanh giã tay, trà sữa đất nung, trà sữa sa tế, hay đồ ăn vặt Trung Quốc, xúc xích Hà Khẩu, cũng đều chung công thức nổi lên từ mạng xã hội, bắt đầu là các mạng xã hội Trung Quốc như Weibo, Douyin, Xiaohongshu,… sau đó được lan tỏa bởi những người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội trên Facebook, Instagram, Youtube, hoặc TikTok, rồi cuối cùng “hạ cánh” và tạo trend tại Việt Nam. 

Bên cạnh các món ăn, thức uống, một trend ăn uống từ Trung Quốc khác cũng nổi lên từ mạng xã hội và được nhắc đến rất nhiều trong thời gian gần đây là các thử thách ăn lẩu tại Haidilao. Không chỉ là thương hiệu lẩu nhượng quyền từ Trung Quốc, mà các thử thách do chính Haidilao tạo ra để thu hút khách hàng tại quê nhà cũng trở thành trend cho các cửa hàng Haidilao quốc tế. Một số trend nổi bật của Haidilao như thử thách pha nước chấm, vũ điệu làng lá, đọc thần chú nhận quà xịn, trend Bing Chilling, trend tạo tim với nhân viên,…

2. Kết quả nào cho việc “ồ ạt” chạy theo trend ăn uống từ Trung Quốc?

Điểm chung của các trend này đều sở hữu tính độc lạ về cả hương vị, ngoại hình, lẫn cách thức pha chế, chế biến, điều này kích thích được sự tò mò và đáp ứng thị hiếu của người tiêu dùng, thôi thúc mọi người phải “săn lùng” điểm bán để bắt trend và trải nghiệm. Đặc biệt, khách hàng trẻ thường là đối tượng mục tiêu của những trend ăn uống này, bởi đây là nhóm khách hàng “chịu chơi, chịu chi”, luôn sẵn sàng đón nhận những yếu tố mới lạ . 

Chính vì thế, các trend ăn uống từ Trung Quốc này dễ dàng đạt được độ viral, thu hút đông đảo khách hàng đến trải nghiệm, nhờ đó các chủ quán cũng được “hưởng lợi” không ít. Đơn cử như với trend trà chanh giã tay, chủ quán của một trong những quán kinh doanh trà chanh giã tay đầu tiên tại Hà Nội – anh Hoàng Thế Hảo đã tìm thấy cơ hội khởi nghiệp giữa “làn sóng layoff” khó tìm việc như hiện nay. Anh Hảo chia sẻ, anh tình cờ biết món trà chanh giã tay thông qua mạng xã hội và quyết định “dùng số vốn 7 triệu đồng để khởi nghiệp mở quán”.

Mỗi tối, anh Hảo có thể bán được cả trăm cốc trà chanh nhờ hiệu ứng đám đông và cách pha chế độc đáo của món thức uống này. Số lượng khách xếp hàng trước chiếc xe đẩy nhỏ của anh Hảo ngày càng đông, vào giờ cao điểm từ 19h30  đến 22h30 thì lúc nào cũng có trên 10 người xếp hàng chờ mua. 

Tuy nhiên, nhiều cơ hội thì cũng lắm cạm bẫy, và kinh doanh theo trend cũng không ngoại lệ khi “kẻ khóc, người cười” đang là thực trạng diễn ra phổ biến trong ngành F&B hiện nay. Mà có lẽ đúng như câu “lợi bất cập hại”, tưởng là có lợi nhưng thực ra cái hại còn lớn hơn mà nếu không thật sự cẩn trọng, tỉnh táo thì có thể nhận phải những hậu quả không lường được. 

Như câu chuyện của Anh Trần Hải, chủ quán cà phê Bụi (phường 2, quận Tân Bình, TP.HCM) cũng chia sẻ câu chuyện kinh doanh theo trend của mình. Sau khi thắng đậm với món cà phê muối trong suốt năm tháng liền, anh tự tin “đu trend” trà mãng cầu nhưng nhanh chóng thất bại vì không phù hợp với tệp khách hàng dù đầu tư truyền thông rất nhiều.

Chưa kể, anh còn đau đầu khi vội vàng xuống tiền chốt mua nhượng quyền thương hiệu kem, trà sữa Mixue, cái tên từng “làm mưa làm gió” trên thị trường suốt thời gian qua. Từ “mật ngọt” bỗng hóa “bẫy ruồi”, các cửa hàng Mixue giờ đây đều đang chật vật “gồng lỗ” vì bị công ty mẹ ép bán giá rẻ, cộng thêm áp lực cạnh tranh đến từ chính hệ thống và các thương hiệu khác khiến công việc kinh doanh trở nên “nghẹt thở”. Điều này khiến mục tiêu hoàn vốn của anh kéo dài, dòng tiền thu về khó khăn hơn.

“Rõ ràng chạy theo xu hướng, trào lưu không phải lúc nào cũng thắng. Nó tùy thuộc vào độ nhạy của người kinh doanh cũng như sự phù hợp với tệp khách hàng của quán” – anh Hải đúc kết. 

Chưa kể, việc chỉ biết chạy theo trend ăn uống từ Trung Quốc mà không có sự sáng tạo của riêng mình khiến các hàng quán “dễ đuối” khi trend đi qua, không thể giữ chân khách hàng lâu dài. Để duy trì và phát triển lâu dài, thay vì chỉ mải chạy theo trend của người khác, các thương hiệu, chủ kinh doanh nên chủ động tạo ra sản phẩm gây sự tò mò và có chất riêng, đồng thời có thể đem lại giá trị vượt trội, rõ ràng cho khách hàng khi trải nghiệm. Sự sáng tạo và khác biệt chính là chìa khóa thu hút và giữ chân khách hàng hiệu quả nhất. 

Dù vậy, sự “thâm nhập” của các trend ăn uống vẫn đem lại lợi ích nhất định cho thị trường F&B Việt Nam, đặc biệt là các thương vụ nhượng quyền thương hiệu. Nhiều người cho rằng làn sóng này sẽ giúp thị trường F&B nước ta thêm tính đa dạng và gia tăng trải nghiệm trên cùng một mức giá. Vì thế, chỉ cần người làm kinh doanh biết cân nhắc lựa chọn phù hợp, tránh bắt trend “vô tội vạ” và biết thẩm định “tuổi đời” của xu hướng để đo lường mức độ đầu tư của mình, cũng như kinh doanh thành công như mong muốn.