Hiểu Thế Nào Về Làn Sóng Cà Phê Thứ 5? Cách Bắt Nhịp Với Làn Sóng Cà Phê Thứ 5

Ngành F&B nói chung, cũng như lĩnh vực kinh doanh cà phê nói riêng đã chính thức bước vào “làn sóng cà phê thứ 5”. Sự phát triển của mỗi làn sóng cà phê đều là minh chứng cho những đổi mới và nâng cấp trong cách vận hành của các quán cà phê, cũng như gu thưởng thức cà phê của khách hàng. Ở làn sóng cà phê thứ 5, giai đoạn này bắt đầu xuất hiện những biến đổi mới mẻ về triết lý kinh doanh mà các chủ quán, những người làm trong ngành cà phê hoặc “tín đồ” cà phê chính hiệu nên biết để có cách bắt nhịp hợp thời. 

1. Hành trình phát triển của các làn sóng cà phê qua từng thời điểm

Thuật ngữ “làn sóng cà phê” được sử dụng lần đầu tiên vào năm 2002 bởi Trish Skeie của Wrecking Ball Coffee Roasters (theo thông tin từ Craft Coffee) khi ông đưa ra thuật ngữ “làn sóng cà phê thứ ba”. Từ đó, thuật ngữ “làn sóng cà phê” bắt đầu được sử dụng rộng rãi nhằm để chỉ một khoảng thời gian, hoặc một giai đoạn phát triển trong ngành, cũng như những đổi mới trong văn hóa toàn cầu do cà phê mang lại.

Chính những làn sóng cà phê nối tiếp nhau qua hàng thế kỷ đã liên tục làm mới diện mạo của ngành cà phê với các biến đổi mạnh mẽ làm nên cách chúng ta sản xuất và tiêu thụ cà phê như hiện tại. Đến nay, ngành công nghiệp cà phê đã chính thức bước vào làn sóng cà phê thứ 5, không chỉ có các quốc gia khác trên thế giới mà nhiều thương hiệu Việt cũng đang bắt đầu bắt nhịp với làn sóng mới nhất này, cho thấy thị trường cà phê đang ngày càng sôi động và không ngừng đổi mới, nâng cấp lên từng ngày. 

1.1. Làn sóng cà phê thứ nhất – Nhu cầu tiêu thụ cà phê tăng (Thế kỷ 20)

Từ khoảng đầu thế kỷ 20, làn sóng cà phê thứ nhất xuất hiện khi nhu cầu cà phê bắt đầu phát triển một cách mạnh mẽ và được chú trọng ở những sáng tạo về sản phẩm, bao bì để mang đến sự thuận tiện cho người tiêu dùng, cũng là tiền đề cho bước đột phá tạo ra cà phê hòa tan.

Tuy nhiên, ở thời điểm này, mặc dù cà phê được sử dụng rộng rãi ở châu Âu, đặc biệt là ở lực lượng lao động, thế nhưng thức uống này vẫn chưa được đặt làm tâm điểm cho việc nghiên cứu – phát triển sản phẩm. Vì thế, trong ấn tượng chung của mọi người đối vẫn cà phê vẫn chỉ là một món thức uống năng lượng giúp tỉnh táo, có vị đắng và hơi khó uống, không phải ai cũng thưởng thức được. Cho đến khi các thương hiệu cà phê xuất hiện và đưa cà phê lên một tầm cao mới.

1.2. Làn sóng cà phê thứ 2 – Sự phát triển của thương hiệu chuỗi (Từ những năm 1990)

Sau làn sóng thứ nhất, một cú ngoặt lớn cho ngành cà phê với sự ra đời của Starbucks – một thương hiệu chủ chốt đã tạo nên làn sóng cà phê thứ hai. Vào giữa những năm 1990, các thương hiệu chuỗi cà phê, điển hình như Starbucks, Peet’s Coffee, cùng nhiều chuỗi khác,… bắt đầu nổi lên như một xu hướng mới của giới trẻ lúc bấy giờ, mở ra thị trường hoàn toàn mới.

Làn sóng cà phê thứ hai đã tập trung khai thác khía cạnh cộng đồng của cà phê và làm cho món thức uống này trở thành một trải nghiệm thú vị, chứ không đơn thuần là việc nạp caffeine để học tập, làm việc. Đơn cử trong thời kỳ này là Howard Schultz – chủ sở hữu của Starbucks. Sau khi chiêm nghiệm các loại cà phê Espresso từ Ý với một không gian cộng đồng chuyên biệt, ông đã mang trải nghiệm này về nước Mỹ và tạo nên một làn sóng thực thụ. Làn sóng này đã mở ra một tương lai sáng lạn cho ngành công nghiệp cà phê, khi mà cà phê trở thành loại thức uống phổ biến và được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới. 

Một số thương hiệu nhỏ hơn thậm chí còn cảm thấy biết ơn Starbucks vì có thể “ăn theo” làn sóng này. Paul Schlader, đồng sở hữu của thương hiệu Birch Coffee có trụ sở tại NYC từng chia sẻ, “Nếu không có Starbucks, cà phê không thể tồn tại như một ngành công nghiệp giống ngày nay.”

1.3. Làn sóng cà phê thứ 3 – Nghệ thuật cà phê thủ công (Từ những năm 2000)

Vào giữa những năm 2000, khi nhu cầu tiêu thụ cà phê ngày càng tăng vọt, khách hàng cũng dần nhận thức được tầm quan trọng của việc trồng trọt và sản xuất cà phê sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe con người và môi trường. Chính vì thế, các sản phẩm cà phê hữu cơ, cà phê nguyên chất ngày càng được ưa chuộng hơn, đồng thời đưa xu hướng cà phê thủ công lên ngôi. 

Từ đây cũng chính là giai đoạn xuất hiện làn sóng cà phê thứ ba, tập trung chủ yếu đến trải nghiệm và chất lượng cà phê. Theo đó, các yếu tố quan trọng hình thành nên làn sóng cà phê thứ ba như nguồn gốc, xuất xứ và chất lượng cà phê, phương pháp pha chế cà phê, tính nghệ thuật trong trải nghiệm cà phê và tầm nhìn bền vững trong quy trình sản xuất – tiêu thụ cà phê nhằm bảo vệ môi trường và đời sống con người. 

1.4. Làn sóng cà phê thứ 4 – Nâng cao kiến thức về cà phê (Từ những năm 2010)

Làn sóng cà phê thứ 4 bắt đầu xuất hiện vào giai đoạn đầu năm 2010. Ở làn sóng này, cà phê không chỉ là một thức uống năng lượng đơn thuần, người ta chỉ biết quan tâm đến hương vị hay nguồn gốc đến từ đâu, mà còn nâng cao lên thành một siêu phẩm trí tuệ, cà phê lúc này được xem như đối tượng nghiên cứu một cách khoa học, đồng thời, còn là một phần mở rộng sâu hơn của làn sóng thứ ba.

Cà phê trong làn sóng thứ 4 bắt đầu được áp dụng các phương pháp đo lường chính xác trong từng công đoạn, từ quá trình thu hoạch, sản xuất đến pha chế cà phê. Những ai kinh doanh cà phê bắt đầu tìm hiểu chuyên sâu về tính khóa học của cà phê, tính chất hóa học cấu tạo của nước để từ đó cải tiến và sáng tạo các công cụ, cũng như phương pháp pha chế với mục tiêu tối ưu hóa hương vị cà phê, khai thác thêm những tiềm năng mới, và tạo nên sự ổn định cho chất lượng cà phê.

2. Làn sóng cà phê thứ 5 – Kỷ nguyên mới của ngành công nghiệp cà phê

2.1. Làn sóng cà phê thứ 5 được định nghĩa như thế nào?

Làn sóng cà phê thứ 5 lần đầu tiên được nhắc đến bởi công ty tư vấn Allegra Strategies và được hoàn thiện trên Cổng thông tin Cà phê Thế giới sau hai thập kỷ nghiên cứu và phân tích. Làn sóng thứ 5 được xem là đỉnh cao của cả 4 làn sóng trước trong quá trình phát triển công nghiệp cà phê, tượng trưng cho kỷ nguyên mới nhờ sự mở rộng quy mô chất lượng cao nhất quán để đạt được kết quả kinh doanh cà phê bền vững.

Ở giai đoạn này, các chủ quán cần có những bước nhảy vọt về tầm nhìn kinh doanh, đổi mới mạnh mẽ trong chất lượng sản phẩm, trải nghiệm dịch vụ, cũng như các mô hình đầu tư đơn lẻ để thỏa mãn mong ước, nhu cầu và thị hiếu của nhóm khách hàng hiện đại, high-tech, có cá tính riêng độc đáo, cũng như ngày càng hiểu biết và cẩn trọng hơn trong các lựa chọn thưởng thức của mình, điển hình chính là nhóm thế hệ gen Z tương lai. 

Với nhiều người tiêu dùng am hiểu về cà phê đặc sản hơn, nhu cầu thưởng thức cả không gian lẫn chất lượng đồ uống cũng tăng theo, làn sóng cà phê thứ 5 không còn là câu chuyện của riêng hạt cà phê và nhà kinh doanh, mà chính khách hàng cũng sẽ là người hòa nhịp và nhào nặn nên.

Đặc biệt, làn sóng thứ 5 này sẽ không chỉ giới hạn trong phạm vi lĩnh vực kinh doanh cà phê. Nhiều ngành công nghiệp khác như dịch vụ bán lẻ, dịch vụ nhà hàng, khách sạn, tập thể dục cho đến công nghệ,… cũng nhận thức sâu sắc được sự đổi mới của thị trường, hiểu rõ yêu cầu của thời đại ngày nay là nâng tầm chất lượng và trải nghiệm của khách hàng mới có thể mong mỏi duy trì được lợi thế cạnh tranh. 

2.2. Dấu hiệu nhận biết làn sóng cà phê thứ 5

Về cơ bản, các chủ quán có thể nhận diện làn sóng cà phê thứ 5 thông qua các biểu hiện như:

• Nhưng cửa hàng có quy mô nhỏ, tựa boutique, được đầu tư chỉn chu vào thiết kế kiến trúc, bày trí không gian, nội thất với concept riêng biệt để tự làm nổi bật mình, đồng thời kinh doanh đa dạng sản phẩm, chú trọng nhiều đến tính thẩm mỹ. 
• Lấy thông điệp “đẹp hơn, tốt hơn” làm giá trị cốt lõi, thực hiện các chiến lược marketing, định vị thương hiệu xoay quanh câu chuyện không ngừng nỗ lực để nâng cao, phát triển và làm mới mình. 
• Thương mại hóa sản phẩm với giá trị tăng chứ không giảm.
• Chú trọng hàng đầu đến trải nghiệm khách hàng, lấy khách hàng làm trung tâm.
• Đầu tư công nghệ mới và đội ngũ nhân viên để hiện thực hóa những mục tiêu đã đặt ra về chất lượng và trải nghiệm. 

2.3. Cách bắt nhịp với làn sóng cà phê thứ 5 cho các chủ quán

Nhìn chung, để mô tả làn sóng cà phê thứ 5 có thể được hình dung bằng hai từ khóa chính là “trải nghiệm” và “tham vọng”. Theo đó, các chủ quan sẽ cần những yếu tố này để có thể bắt nhịp với làn sóng cà phê thứ 5:

Xây dựng tư tưởng kinh doanh “lý tưởng”: Các quán cà phê ngày nay đang dần trở nên “chuẩn chỉnh” hơn trong mọi bước đi của mình, từ việc xác định đối tượng khách hàng mục tiêu đến nỗ lực cung cấp những trải nghiệm đặc sắc để đáp ứng nhu cầu của nhóm khách hàng đó. Muốn làm được điều này, các chủ quán phải là những người có kiến thức, hiểu biết về văn hóa con người, cũng như các hệ thống và quy trình hợp lý, đồng thời, còn phải sở hữu tư duy không ngừng phấn đấu để hướng đến sự hoàn hảo, kỹ thuật tỉ mỉ và tinh chỉnh mọi quy trình.

Nâng cao chất lượng và trải nghiệm cà phê: Ở làn sóng cà phê thứ 5, không nhất thiết phải là một sản phẩm đắt tiền hay mở rộng đến hàng trăm cửa hàng, thay vào đó cần chú trọng đến yếu tố chất lượng và trải nghiệm của khách hàng trong hương vị, dịch vụ, lẫn tương tác. Có thể dễ dàng nhận thấy điều này khi các thương hiệu ngày nay thường nỗ lực để khách hàng biết mình có phục vụ “cà phê đặc sản”, được pha chế theo “phương pháp thủ công”, hoặc xây dựng chương trình đào tạo nhân viên bài bản để đem đến cho khách hàng trải nghiệm tổng thể nhất quán và trọn vẹn nhất. Một khi có thể nâng cao chất lượng và trải nghiệm khách hàng sẽ có được nền tảng để đạt được thành công, mở rộng quy mô và phát triển bền vững. 

Mỗi thời đại đều có giá trị riêng, góp phần đáng kể vào chiều sâu và sự phát triển của văn hóa thưởng thức cà phê. Với làn sóng cà phê thứ 5 hiện tại vẫn chỉ đang bước vào giai đoạn đầu hình thành và chắc chắn sẽ còn nhiều tiềm năng khai thác thêm trong tương lai. Hãy cùng F&B Việt Nam đón chờ và quan sát ngành công nghiệp cà phê nói riêng, cũng như ngành F&B nói riêng sẽ còn đổi mới và nâng cấp như thế nào trong tương lai nhé.