Xu Hướng Ăn Healthy Biến Tướng, Từ Lành Mạnh Trở Thành Cực Đoan

Những năm gần đây, xu hướng ăn healthy đang trở thành lối sống được nhiều người ưa chuộng. Đây được coi là chế độ ăn uống lành mạnh, giúp mọi người hiểu rõ hơn về các thành phần thực phẩm đưa vào cơ thể, kiểm soát tốt nguồn năng lượng và duy trì cuộc sống tịch cực. Tuy nhiên, vốn bắt nguồn từ mục đích tốt đẹp ban đầu, xu hướng ăn healthy lại ngày càng biến tướng, trở nên cực đoan, để rồi dẫn đến nhiều hậu quả không tốt. 

1. Vì sao xu hướng ăn healthy ngày càng được ưa chuộng?

1.1. Xu hướng ăn healthy là gì?

Xu hướng ăn healthy được biết đến là một chế độ ăn uống lành mạnh được cân bằng hoàn chỉnh giữa các thành phần dưỡng chất cần thiết cho cơ thể như tinh bột, protein, chất xơ, đường, chất béo, vitamin và các loại khoáng chất khác. Chế độ này giúp mọi người chú ý hơn đến các loại thực phẩm được sử dụng hàng ngày để đảm bảo tốt nhất cho cơ thể, duy trì vóc dáng, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý và cải thiện tình trạng sức khỏe. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một chế độ ăn uống healthy sẽ bao gồm:

– Duy trì lượng protein vừa đủ có trong các loại thịt, cá, đậu, trứng và các loại hạt.

– Tăng cường sử dụng rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên cám và sản phẩm từ các loại hạt.

– Hạn chế chất béo bão hòa (Saturated fat) và chất béo chuyển hóa (Trans fat) như đường, đồ chiên dầu, bánh ngọt,…

– Kiểm soát khẩu phần ăn hợp lý và cân bằng giữa các thành phần dưỡng chất.

– Đảm bảo bổ sung đầy đủ các loại khoáng chất quan trọng cho cơ thể, bao gồm canxi, magie, sắt, i-ốt,…

1.2. Lợi ích của xu hướng ăn healthy

Giảm cân và duy trì vóc dáng: Một trong những lý do phổ biến nhất khiến mọi người lựa chọn xu hướng ăn healthy là để giảm cân và duy trì vóc dáng cân đối. Chế độ ăn healthy sẽ khuyến khích mọi người sử dụng nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và một lượng chất béo không bão hòa (Unsaturated fat) vừa phải để giữ cân nặng ổn định. Việc ăn uống đa dạng các loại thực phẩm mỗi ngày sẽ giúp hạn chế tối đa khả năng nạp các loại thực phẩm có nhiều chất béo và đường – nguyên nhân hàng đầu gây tăng cân. Một chế độ ăn uống healthy kết hợp cùng các bài tập thể dục phù hợp sẽ giúp giảm cân hiệu quả. 

Cải thiện tình trạng sức khỏe: Một số loại bệnh lý thường gặp ở những người ăn uống không lành mạnh như tiểu đường, tim mạch, mỡ trong máu, béo phì, các loại ung thư,… Tuy nhiên, với chế độ ăn uống healthy sẽ giảm thiểu nguy cơ mắc những bệnh này và cải thiện tình trạng sức khỏe. Đặc biệt trong thời kỳ đại dịch vừa qua, mọi người bắt đầu chú trọng nhiều hơn đến chế độ lành mạnh nhằm bổ sung đầy đủ dưỡng chất để tăng cường hệ miễn dịch, phòng chống khả năng mắc virus. 

Thúc đẩy tâm trạng, năng lượng tích cực: Dinh dưỡng không chỉ tác động đến cơ thể, sức khỏe, hay vóc dáng, mà còn quyết định cảm xúc và năng lượng tinh thần. Có câu “you are what you eat”. Câu này có nghĩa, nếu mọi người ăn uống lành mạnh, cân bằng tốt giữa các loại thực phẩm tốt cho sức khỏe thường sẽ có biểu hiện tươi trẻ và vui vẻ hơn. Trái lại với những người thường xuyên sử dụng các thành phần có hại cho sức khỏe sẽ tăng cân mất kiểm soát, da mặt dễ tiết dầu, nổi mụn, và tăng nguy cơ mắc các loại bệnh lý,…

2. Xu hướng ăn healthy biến tướng và bị “đánh tráo khái niệm”

2.1. Xu hướng ăn healthy là phải cắt giảm tối đa tinh bột, đường, chất béo,…

Nhắc đến chế độ ăn uống healthy sẽ có hàng tá nguyên tắc khác nhau, thế nhưng điểm chung đều sẽ có yêu cầu cắt giảm càng nhiều carbs trong bữa ăn càng tốt để giảm thiểu lượng đường cũng như calo nạp vào cơ thể. Carbs là một dạng dinh dưỡng đa lượng, trong đó bao gồm nhiều nhóm chất quen thuộc như đường, tinh bột, chất xơ,… 

Việc cắt giảm carbs thật sự có tác dụng giảm cân, tuy nhiên không phải loại carbs nào cũng giống nhau. Chẳng hạn như carbs từ rau củ, các loại đậu rất tốt cho cơ thể, giúp cung cấp năng lượng bền vững và hỗ trợ trao đổi chất, trái ngược với carbs từ đường hay nước ép đóng chai sẽ làm tăng lượng đường trong máu. Chính vì thế, cần phân biệt rõ ràng các loại carbs, cắt giảm carbs triệt để có thể gây phản ứng ngược khiến cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống và gây hại cho hệ thần kinh.

Ngoài carbs, chất béo cũng thường xuyên bị hiểu nhầm trong xu hướng ăn healthy. Chất béo là nhóm dinh dưỡng giàu năng lượng nhất. Việc cắt giảm chất béo hoàn toàn có thể gây thiếu hụt năng lượng, mất cân bằng dinh dưỡng, giảm sức đề kháng,… Ăn healthy không có nghĩa là phải loại bỏ toàn bộ chất béo, thay vào đó, hãy tập thói quen sử dụng chất béo không bão hòa như bơ, hàu, các loại hạt, cá hồi, cá ngừ,… và hạn chế sử dụng chất béo bão hòa như thịt động vật, các sản phẩm từ kem, sữa. Như vậy vừa kiểm soát tốt nồng độ cholesterol, giảm cân hiệu quả, mà vẫn đảm bảo nạp đủ chất dinh dưỡng cần thiết. 

2.2. Xu hướng ăn healthy chỉ ăn toàn rau xanh, thanh đạm

Nhiều người “tuyên truyền” xu hướng ăn healthy là phải ăn thật nhiều rau củ quả, nhưng chỉ nên ăn luộc, không nên chế biến bằng nhiều cách như chiên, xào hay kho vì phải cho thêm quá nhiều gia vị, và cũng hạn chế ăn thịt để duy trì chế độ thanh đạm nhất có thể. Thậm chí còn từng có Influencer khá nổi trong cộng đồng ăn healthy lên tiếng chê các món mặn theo kiểu truyền thống không tốt cho sức khỏe như cách chế biến healthy. Bài đăng này nhanh chóng nhận về không ít ý kiến trái chiều, trong đó nhiều người cho rằng đây là xu hướng ăn healthy cực đoan, cố tình “giẫm đạp” lên món ăn truyền thống để đề cao món healthy. 

Thực tế, trong chế độ ăn uống healthy vẫn có thể sử dụng gia vị ở một lượng vừa đủ, có thể hạn chế hơn so với nấu ăn bình thường nhưng không nhất thiết phải cắt bỏ hoàn toàn. Bên cạnh đó, để quá trình ăn healthy đạt được kết quả như mong muốn cũng cần kết hợp song song giữa ăn rau củ quả, carbs và protein từ các loại thịt theo tỉ lệ cân bằng. Chính protein từ các loại thịt sẽ giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất và hạn chế tích mỡ thừa. Đối với ức gà hay các loại thịt đỏ còn giúp giúp tăng cường phát triển cơ bắp và chống oxy hóa khi vận động với cường độ mạnh.

2.3. Xu hướng ăn healthy cực đoan cũng là một chứng bệnh

Hội chứng Orthorexia Nervosa còn được biết đến như hành vi thái quá dùng để chỉ những người ám ảnh quá mức về chất lượng thực phẩm nạp vào cơ thể và luôn tìm cách để làm sao “ăn uống healthy”. Những người gặp hội chứng Orthorexia Nervosa luôn mắc kẹt với việc chỉ sử dụng thực phẩm sạch, tươi sống, hữu cơ,… nên người bệnh dần loại bỏ đường, muối, các thực phẩm chứa caffeine, tinh bột, sản phẩm làm từ sữa,… ra khỏi chế độ ăn của mình. Những thực phẩm có dư lượng thuốc trừ sâu hay các chất nhân tạo dùng trong nông nghiệp cũng có thể bị loại bỏ thẳng tay.

Nếu như chúng ta loại bỏ những từ như cực đoan hay ám ảnh thì hội chứng Orthorexia Nervosa nghe có vẻ như chế độ ăn uống lành mạnh, thế nhưng không phải vậy. Khi một người quá khắt khe và bảo thủ với chế độ ăn uống của mình sẽ khiến các lựa chọn thành phần nguyên liệu bị hạn chế. Về lâu dài, mọi người sẽ dần nhận thấy hậu quả do cắt giảm dưỡng chất quá đà cả về mặt sinh lý, sức khỏe và xã hội. Hội chứng Orthorexia Nervosa có thể gây sụt cân nghiêm trọng, khiến các cơ quan không đủ năng lượng để duy trì hoạt động và kéo theo nhiều vấn đề sức khỏe khác. Đây là minh chứng điển hình cho câu “cái gì quá cũng không tốt”, biến mục đích lành mạnh ban đầu trở nên cực đoan và tồn tại nhiều nguy hại. 

2.4. Xu hướng ăn healthy trở thành mánh khóe trục lợi cho các con buôn

Trên thị trường hiện nay không khó để tìm thấy các tiệm bánh, quán cà phê chuyên bán các sản phẩm healthy, thích hợp cho người cần ăn kiêng hoặc eat clean như bánh low carb, bánh low calories, bánh ngọt không đường, nước ngọt không calo, trà sữa keto,… Các sản phẩm healthy này thường được quảng cáo là sử dụng những thành phần tốt cho sức khỏe như mật ong thay thế cho đường, gạo lứt tím thay cho gạo trắng, dầu ăn thay bằng dầu olive, hay bột mì thay bằng bột mì nguyên cám,… Giữa thời buổi xu hướng ăn healthy thì các tiệm bánh, quán cà phê này thành công thu hút một lượng lớn khách hàng. 

Tuy nhiên, “Thạch Sanh thì ít, Lý Thông thì nhiều”, giữa các tiệm bánh, quán cà phê uy tín thì cũng có nhiều con buôn lợi dụng mác healthy để đẩy giá bán lên cao, thậm chí có thể gấp rất nhiều lần so với sản phẩm truyền thống thông thường. Điển hình như mùa trung thu vừa qua chính là sự lên ngôi của bánh trung thu healthy. Một số bánh trung thu healthy được bán với giá 350.000 đồng/cái, trong khi bánh truyền thống chỉ dao động trong khoảng 50.000-150.000 đồng/cái. Đáng nói hơn, thay vì cạnh tranh công bằng thì tiệm bán sản phẩm gắn mác healthy lại cố tình dẫn dắt để “dìm hàng” sản phẩm truyền thống, khiến khách hàng nghĩ rằng bánh trung thu truyền thống dư thừa calo, có hại cho sức khỏe, và không tốt bằng bánh trung thu healthy. 

Một lần nữa, xu hướng ăn healthy với mục đích lành mạnh ban đầu, lại trở thành mánh khóe cho các con buôn dễ dàng trục lợi từ khách hàng. Nhất là khi xu hướng ăn healthy được hưởng ứng theo số đông, theo trào lưu thay vì xuất phát từ chính nhu cầu và sự am hiểu của bản thân lại càng là kẽ hở khiến tình trạng lạm dụng mác “healthy” diễn ra nhiều hơn. 

Xu hướng ăn healthy hay bất kỳ chế độ ăn uống nào cũng cần được hiểu đúng, áp dụng đúng mới có thể phát huy tối đa tác dụng của mình. Các quan điểm sai lệch, hay những người bán hàng không có tâm vô tình khiến xu hướng ăn healthy trở nên “méo mó”, không còn giữ nguyên bản chất của mình. Chính vì thế, hãy tìm hiểu thật kỹ, trang bị đầy đủ kiến thức cần thiết trước khi quyết định ăn uống theo chế độ healthy nhé.