Nhiều người khi bắt đầu kinh doanh quán cà phê sẽ thích tìm kiếm những đối tác, người thân hoặc bạn bè góp vốn cùng mình để có thể san sẻ công việc và giảm bớt gánh nặng về tài chính. Tuy nhiên, qua thời gian đầu hợp tác vui vẻ, rất có thể thời gian sau sẽ là lúc những cổ đông của quán xung đột, cãi vã và khiến tình hình kinh doanh thua lỗ trầm trọng.
Nội dung chính
1. Vì sao nhiều người hợp tác kinh doanh quán cafe thất bại?
Nhờ người thân, bạn bè,… cùng góp vốn trở thành đối tác để mở quán cà phê là lựa chọn an toàn, bởi ai cũng nghĩ đây là những người ruột thịt thân thiết sẽ gắn bó và dễ làm việc cùng mình hơn. Tuy nhiên, không phải làm việc hợp tác cùng người quen lúc nào cũng dễ dàng. Nhiều khi vì nể nang, vì ngại nói,… mà khiến công việc kinh doanh giữa đôi bên xảy ra những bất đồng khó có thể giải quyết trong một sớm một chiều.
Bất đồng về lợi ích
Đây là lý do lớn nhất dẫn đến chuyện những người góp vốn của quán “đường ai nấy đi”. Khi chia lợi ích, người thì không đồng ý cách chia vì cho rằng không đồng đều, người muốn trích lợi nhuận để tái đầu tư, người thì muốn lợi nhuận bao nhiêu thì chia đều chứ không muốn bỏ thêm vào.
Tiếp theo là lợi ích về quyền lực, ai cũng muốn nắm quyền, ai cũng muốn giữ vai trò quan trọng nhất trong tổ chức để được nhân viên nể sợ và tung hô, được giữ toàn quyền quyết định mọi vấn đề trong quán mà không muốn tham khảo ý kiến người khác. Dần dà, những bất đồng này khiến cho mọi người “ngứa mắt” nhau, không còn muốn làm việc chung với nhau nữa, dẫn tới cãi vã thậm chí là kiện cáo nhau.
Bất đồng về tư duy kinh doanh
Trong số các cổ đông kết hợp làm ăn, thường người đứng ra khởi xướng – cũng là người tập hợp mọi người – hay còn gọi là founder, sẽ đảm nhận vai trò người đứng đầu, nêu ý tưởng để thực thi. Trong quá trình xây dựng ý tưởng thành hiện thực, người này cần có sự giúp sức, góp ý và góp tiền của những người khác.
Tuy nhiên, câu chuyện biến ý tưởng trên giấy thành sự thật ngoài đời lại không hề dễ dàng như thế. Có thể lộ trình vạch ra ban đầu rất ổn, mọi người đều đồng lòng nhưng khi bước vào thực tế thì mọi thứ khó có thể đi theo lộ trình đó, bắt đầu xuất hiện những ý kiến trái chiều. Không ít người nóng tính sẽ đưa ra những câu nói bất mãn như “Tôi đã dự đoán trước rồi mà mọi người không nghe, giờ mới như vậy”, “Chán quá, không muốn làm nữa, làm không ra cái gì mà cứ hô hào”,…
Cái khó nhất trong việc làm ăn chung là làm sao kiểm soát được những “cái đầu nóng” và tinh thần mau nản chí để tiếp tục hướng đến mục tiêu chung. Nếu không kiểm soát được thì rất nhanh thôi, “lắm thầy thối ma”, càng ngày quán càng mất định hướng và dễ dẫn tới việc phải đóng cửa.
Bất đồng về sự đóng góp trong công việc
Tình trạng người làm ít, người làm nhiều, người chẳng làm gì,… không phải là hiếm khi một nhóm hợp tác kinh doanh quán cà phê. Có người sẽ cho rằng mình đã đóng góp nhiều tiền rồi nên không phải làm, có người lại thấy như thế là không công bằng, phải làm như nhau mới được nhận tiền,…
Từ bất đồng trong phân chia công việc tới bất đồng trong phân chia lợi ích, tiền bạc rất gần nhau. Mà một khi đã động đến “túi tiền” của nhau thì việc các bên lật mặt, dối trá, cãi cọ,… là chuyện chắc chắn sẽ xảy ra. Rơi vào tình huống này, công việc làm ăn chung rất dễ “đi đến hồi kết” khi mọi người tị nạnh, dè chừng và nghi ngờ lẫn nhau.
Bất đồng về mục đích mở quán
Không phải trong tất cả các cổ đông của quán thì ai cũng có mục đích kinh doanh giống nhau. Có người sẽ mở quán để thỏa mãn đam mê sở thích, có người mở quán để trải nghiệm nên sai cũng không sao. Nhưng có người thì lại bị áp lực tiền bạc, áp lực thành công khi mở quán, có người cầu toàn lại muốn đã đặt hết tiền bạc và tâm trí thì nhất định quán phải phát triển.
Chính vì mục đích, tầm nhìn khi mở quán khác nhau như vậy nên mâu thuẫn sẽ xảy ra khi các thành viên định hướng con đường cho quán. Dần dà, sự khác biệt này có thể khiến mỗi người thay đổi suy nghĩ và hành động, muốn lấy lại tiền vốn và tách ra tự làm hơn.
2. Muốn hợp tác kinh doanh quán cà phê thuận lợi, phải có những điều gì?
2.1. Có một người lãnh đạo chủ chốt
Điều quan trọng nhất khi làm việc nhóm là cần phải có một người lãnh đạo, đứng ra đảm nhận những vai trò quan trọng và định hướng công việc cho cả nhóm. Trưởng nhóm cần có khả năng điều phối, lắng nghe và tổng hợp ý kiến của mọi người, phân tích lợi và hại trong từng ý kiến để giúp cả nhóm tìm được phương án hài hòa với tất cả nhất.
Người lãnh đạo còn phải là người vực dậy tinh thần cho nhóm mỗi lúc chiều hướng kinh doanh đi xuống, hiểu rõ được thế mạnh của từng thành viên và có tính cách minh bạch trong việc phân bổ lợi ích, công việc cho mỗi người.
Tuy nhiên, việc làm người lãnh đạo cũng không hề dễ dàng bởi người này phải phải tinh tế, không được áp đặt hay “lộng hành”, đồng thời cũng vẫn phải có uy tín để mọi người trong nhóm tin tưởng. Nói chung, vai trò lãnh đạo của nhóm hợp tác kinh doanh quán cafe thực sự là một thách thức khi người đảm nhận vừa phải làm việc với công suất nhiều hơn những thành viên còn lại, vừa phải xây dựng khối gắn kết tổ chức cùng nhìn về một hướng.
2.2. Có sự thống nhất ý kiến trong một tổ chức
Khi làm việc nhóm, có một cách duy nhất để giảm bớt những xung đột và bất đồng quan điểm là phải có một bộ nguyên tắc cụ thể, quy định về phương thức giải quyết xung đột và quá trình làm việc để mọi người cùng tuân thủ.
Thứ nhất, mỗi một người sẽ chịu trách nhiệm cụ thể về một vấn đề, một bộ phận, một công việc..Vì là người trực tiếp đảm nhận nên ý kiến của họ sẽ mang tính quyết định cao hay được hiểu là tỷ trọng đóng góp trong biểu quyết cao. Ví dụ, khi nhóm hợp tác có 5 thành viên biểu quyết một vấn đề nào đó thì người đang chịu trách nhiệm sẽ giữ vai trò của 2 hoặc 3 lá phiếu biểu quyết.
Thứ hai, mọi người cần đưa ra ý kiến góp ý thẳng thắn và minh bạch trong mọi cuộc họp. Mọi vấn đề đều được đưa ra phân tích “mổ xẻ” một cách công khai để tìm ra nguyên nhân cụ thể và đưa ra hướng khắc phục giải quyết. Nếu không đưa ý kiến vào lúc họp thì sau đó cũng… miễn ý kiến thêm!
Thứ ba, mọi người trong một nhóm hợp tác cần hiểu rõ về năng lực của nhau. Thay vì chê bai người này làm việc kém, người kia năng lực yếu gây ra xung đột nội bộ không đáng có, hãy cùng nhìn nhận vấn đề và tìm ra hướng khắc phục mới là mấu chốt mang lại thành công. Hãy để từng người chủ động nhận công việc phù hợp với ưu điểm của mình, ai giỏi tài chính thì quản lý dòng tiền, ai có hiểu biết về pha chế thì chịu trách nhiệm về nguyên vật liệu,… để tất cả cùng hướng tới kết quả tổng thể kinh doanh tốt hơn.
2.3. Thống nhất quyền lợi và nghĩa vụ của từng người
Trong kinh doanh thì chuyện lúc thịnh lúc suy là rất bình thường, quán cà phê có lúc bán chạy nhưng cũng sẽ có lúc chững lại, ế ẩm hoặc bị cạnh tranh quá dẫn tới mất khách. Những lúc khó khăn như vậy, ngoài việc tìm được giải pháp hợp lý thì còn đòi hỏi các nhà đầu tư rót thêm tiền vào để duy trì hoạt động quán, để triển khai marketing, làm sản phẩm mới,… Đến lúc này mới nảy sinh mâu thuẫn thêm: ai sẽ góp tiền, ai góp ít, ai góp nhiều, vì sao lại phải góp,…
Việc thống nhất quyền lợi và nghĩa vụ ngay từ đầu sẽ hạn chế tình trạng mâu thuẫn lợi ích, đùn đẩy công việc cho nhau. Do đó, các bên khi hợp tác hãy cùng soạn thảo một cách chi tiết các điều khoản thành văn bản, rõ ràng trên giấy trắng mực đen bao gồm: Quyền lợi của từng người, tỷ lệ chia lợi nhuận ra sao và trách nhiệm của các bên khi có bất kỳ vấn đề nào xảy ra.
Quan trọng nhất là khi đưa ra nguyên tắc phải tránh việc trao đổi, thống nhất hay hứa hẹn suông mà không có cam kết giấy tờ cụ thể. Việc này không có tính ràng buộc pháp lý hay trách nhiệm đủ mạnh, lại còn dễ bị lãng quên. Hơn nữa, một khi xảy ra sự cố hoặc khó khăn thì mọi người lại tìm cách thoái thác, đẩy trách nhiệm cho những người khác, không ai chịu nhận trách nhiệm và cả nhóm cũng không có căn cứ pháp lý nào để đối chiếu, giải quyết.
2.4. Xác định tầm nhìn và định hướng chung
Như đã phân tích ở trên, có thể trong nhóm cùng đầu tư mỗi người lại có một mục đích khác nhau khi mở quán cà phê. Không phải ai cũng chỉ tập trung đặt chuyện kiếm tiền lên hàng đầu. Chính vì vậy, tầm nhìn và định hướng khác nhau giữa mỗi cá nhân sẽ khiến mọi người không có động lực, làm việc rời rạc và khó có kết quả tốt.
Lúc này, chính người lãnh đạo chủ chốt phải quyết định được mục tiêu chung này, đặt ra kế hoạch ngắn hạn và dài hạn cho quán trong tương lai. Giả sử, nếu mọi người muốn mở quán cà phê và phát triển thành chuỗi nhượng quyền trong 3 năm tiếp theo với 5 cơ sở thì cần phải làm những gì, đổ bao nhiêu vốn, chia trách nhiệm cho nhau thế nào,… Cả team cần có có chung mục tiêu, có kế hoạch rõ ràng và định hướng công việc cụ thể thì mới thành công được.
Hợp tác kinh doanh quán cafe có thể dẫn đến rất nhiều vấn đề phức tạp. Nhiều quán cafe phải ngừng hoạt động không phải do kinh doanh thua lỗ mà xuất phát từ những rạn nứt từ bên trong nội bộ những người làm ăn chung với nhau. Vì vậy, các chủ quán hãy lưu ý những vấn đề quan trọng trên để việc kết hợp mở quán cafe thuận lợi hơn.