Theo báo cáo của Momentum Works, trong năm 2023, người Việt đã chi tổng cộng 1,4 tỷ USD cho việc đặt đồ ăn qua các ứng dụng online như Grab, Shopee Food, tương đương khoảng 90 tỷ đồng mỗi ngày. Điều này cho thấy dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến ngày càng phổ biến và chiếm một phần quan trọng trong thói quen tiêu dùng của người Việt. Vậy tương lai ngành F&B sẽ ra sao?
Nội dung chính
1. Sự phát triển của kinh doanh F&B online
1.1. Xu hướng chuyển đổi số ngành F&B
Theo báo cáo của Momentum Works năm 2024, thị trường giao đồ ăn trực tuyến tại Việt Nam đạt giá trị giao dịch 1,8 tỷ USD, tăng 26% so với năm 2023 (1,4 tỷ USD). Hai nền tảng chiếm lĩnh thị trường là GrabFood (48%) và Shopee Food (47%), trong khi Be Food (4%) giữ vị trí thứ ba. Gojek (1%) đã chính thức rút khỏi Việt Nam vào tháng 9/2024.
Việc tận dụng các nền tảng online không chỉ giúp khách hàng dễ dàng tiếp cận món ăn yêu thích mà còn mở ra cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ cho các quán ăn, nhà hàng. Nhờ đó, các thương hiệu F&B có thể mở rộng tệp khách hàng mà không cần gia tăng mặt bằng kinh doanh. Chẳng hạn, KFC Việt Nam thử nghiệm livestream bán gà rán trên TikTok, cho phép khách hàng đặt hàng và nhận món trong vòng một giờ, giúp thương hiệu tiếp cận giới trẻ và thúc đẩy doanh số trực tuyến.
Hay mô hình bếp đám mây – Cloud Kitchen chuyên biệt cho đơn hàng online, đang trở thành xu hướng. Một vài thương hiệu như Ghost Kitchen, CloudEats,… đã chứng minh rằng một nhà hàng không cần mặt bằng tiếp khách vẫn có thể kinh doanh hiệu quả nhờ tối ưu chi phí và vận hành linh hoạt.
Bên cạnh đó, thị trường còn xuất hiện công nghệ hỗ trợ từ AI, chatbot, hệ thống quản lý đơn hàng,… có khả phân tích hành vi đặt món, hỗ trợ khách hàng đặt món, chuẩn bị món đến giao hàng. Điều này đã giúp giảm thiểu tối đa sai sót và nâng cao hiệu suất phục vụ, khách hàng được linh hoạt hơn trong việc trải nghiệm dịch vụ.
1.2. Những lợi ích của mô hình kinh doanh online
Một trong những ưu điểm lớn nhất của mô hình kinh doanh online là giảm thiểu đáng kể chi phí thuê mặt bằng, nhân công phục vụ, điện nước. Nhà hàng không cần đầu tư không gian rộng lớn, vị trí đắc địa hay nội thất sang trọng chỉ cần một không gian nhỏ để tập trung vào chất lượng món ăn và quy trình vận hành.
Với sự hỗ trợ của các nền tảng giao đồ ăn như GrabFood, Shopee Food, Baemin,… ngay cả những quán nhỏ cũng có thể tiếp cận hàng trăm khách hàng ở nhiều khu vực khác nhau mà không cần mở rộng địa điểm kinh doanh. Năm 2022, tại Quảng Nam, số người dùng Shopee Food đã tăng gấp đôi so với năm trước, cho thấy nhu cầu đặt đồ ăn trực tuyến ngày càng lớn, mở ra cơ hội tiếp cận khách hàng hiệu quả hơn cho các quán ăn.
Mô hình online giúp đo lường và tối ưu chiến lược marketing nhanh chóng bởi nhà đầu tư có thể chạy quảng cáo trên các nền tảng mạng xã hội: Facebook, TikTok, Google,… để tiếp cận đúng đối tượng tiềm năng với chương trình giảm giá, voucher hấp dẫn kích thích mọi người đặt hàng. Đồng thời, nhờ dữ liệu từ các nền tảng này, chủ quán có thể theo dõi món ăn nào bán chạy, giờ cao điểm đặt món, thói quen tiêu dùng để điều chỉnh giá bán, thực đơn và chiến lược khuyến mãi nhằm tối ưu doanh thu.
2. Những trải nghiệm không thể thay thế của trải nghiệm ăn uống tại chỗ
2.1. Không gian và cảm xúc trong ăn uống
Mặc dù kinh doanh F&B online mang đến sự tiện lợi, nhưng trải nghiệm ăn uống tại chỗ vẫn có những giá trị riêng không thể thay thế. Đó chính là về không gian, cảm xúc và sự kết nối con người với con người.
Theo khảo sát “Experience is everything” của PwC, 73% khách hàng cho rằng trải nghiệm là yếu tố quan trọng khi quyết định ghé thăm một nhà hàng, và 32% sẽ không quay lại nếu từng có trải nghiệm không hài lòng.
Ăn uống tại chỗ là một trải nghiệm cảm xúc, giúp khách hàng thư giãn và tận hưởng bầu không khí đặc biệt. Một bữa ăn tại nhà hàng có thể gắn liền với những dấu mốc kỷ niệm quan trọng như buổi hẹn hò, họp mặt gia đình hay gặp gỡ đối tác. Không gian đẹp, âm thanh phù hợp, ánh sáng ấm cúng đều góp phần tạo nên những khoảnh khắc đáng nhớ.
Những cử chỉ thân thiện, hành động tận tâm từ nhân viên phục vụ còn mang đến cảm giác được chăm sóc và tôn trọng. Điều này đặc biệt quan trọng trong các mô hình nhà hàng cao cấp như fine dining – nơi phong cách phục vụ tinh tế là yếu tố cốt lõi của trải nghiệm.
Không gian thưởng thức còn góp phần định hình trải nghiệm ẩm thực cho khách hàng. Fine dining mang đến sự sang trọng, buffet tạo cảm giác tự do lựa chọn, quán ăn đường phố cho cảm giác gần gũi, thân thiện. Những giá trị này không thể tái hiện trọn vẹn qua dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến.
Nghiên cứu tại TP. Hồ Chí Minh cũng chỉ ra rằng có 5 yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn nhà hàng của khách hàng trung niên, bao gồm: (1) Chất lượng món ăn; (2) Thương hiệu; (3) Cơ sở vật chất; (4) Chất lượng dịch vụ; và (5) Giá cả.
2.2. Chất lượng món ăn và sự khác biệt trong phục vụ
Một trong những giá trị cốt lõi mà trải nghiệm tại chỗ mang lại, không thể thay thế bằng dịch vụ giao hàng, chính là chất lượng món ăn và sự khác biệt trong phục vụ.
Tại nhà hàng, món ăn được phục vụ ngay sau khi chế biến, đảm bảo độ nóng, độ tươi và hương vị trọn vẹn nhất. So với hình thức giao hàng, khách hàng không phải lo lắng về việc món ăn bị nguội lạnh, mất kết cấu hay ảnh hưởng từ quá trình vận chuyển. Hơn nữa, các món ăn tại chỗ luôn được trình bày đẹp mắt, mang đến cảm giác ngon miệng hơn và nâng tầm trải nghiệm ẩm thực.
Bên cạnh đó, mô hình bếp mở ngày càng được nhiều nhà hàng áp dụng, cho phép thực khách quan sát trực tiếp quá trình chế biến, tương tác với đầu bếp và hiểu rõ hơn về nghệ thuật ẩm thực. Chẳng hạn:
- Shamoji Robata Yaki (TP.HCM) lấy cảm hứng từ quán nhậu Nhật Bản với thiết kế bếp mở, nơi thực khách có thể quan sát đầu bếp nướng cá Ayu, cá Saba hay cá ngừ rơm Warayaki Bonito ngay trước mắt, mang đến trải nghiệm chân thực và thú vị.
- Kyoto Sushi & Teppanyaki (Đà Nẵng) là nhà hàng Nhật đầu tiên tại thành phố này áp dụng bếp Teppanyaki chuẩn, giúp khách hàng không chỉ thưởng thức các món nướng trực tiếp trên bàn Teppanyaki mà còn giao lưu với đầu bếp trong suốt quá trình chế biến.
Ngoài ra, một đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, tận tâm cũng là yếu tố quan trọng tạo nên sự khác biệt. Từ cách chào đón, tư vấn món ăn đến sự chăm sóc trong từng chi tiết nhỏ đều góp phần mang đến trải nghiệm đáng nhớ, khiến khách hàng hài lòng và quay lại nhiều lần.
3. Tương lai ngành F&B: Kinh doanh cộng sinh thay vì thay thế
3.1. Sự kết hợp giữa kinh doanh F&B online và offline
Thay vì chỉ tập trung vào một mô hình, nhiều nhà hàng hiện nay đang đầu tư phát triển song song cả kinh doanh tại chỗ và mô hình giao hàng online. Điều này giúp thương hiệu vừa giữ chân khách hàng yêu thích trải nghiệm tại nhà hàng, vừa tiếp cận nhóm khách bận rộn, ưu tiên sự tiện lợi của dịch vụ online.
Các mô hình hybrid kết hợp linh hoạt giữa thiết kế không gian ăn uống tại chỗ và tối ưu hệ thống bếp để phục vụ đơn hàng online. Chẳng hạn:
- Pizza 4P’s: Chuỗi nhà hàng này không chỉ tạo dựng không gian sang trọng để thực khách tận hưởng bữa ăn theo phong cách fine dining, mà còn mở rộng kinh doanh trực tuyến qua website và giao hàng, thậm chí còn phát triển một loại pin trong hộp giữ nhiệt để đảm bảo món ăn đến tay khách hàng vẫn luôn tươi ngon. Trong năm 2022, thương hiệu đã đạt doanh thu ấn tượng hơn 1.000 tỷ đồng, vượt xa các đối thủ như The Pizza Company và Pizza Hut.
- McDonald’s Việt Nam: Thương hiệu thức ăn nhanh này vừa phục vụ tại chỗ, vừa đẩy mạnh dịch vụ giao hàng thông qua ứng dụng riêng và các nền tảng như GrabFood. Hệ thống bếp của McDonald’s được thiết kế khoa học để đảm bảo phục vụ đồng thời cả khách ăn tại chỗ lẫn khách đặt online mà không làm ảnh hưởng đến thời gian chờ đợi.
Những ứng dụng công nghệ hiện đại giúp tối ưu kênh online và nâng cao trải nghiệm tại nhà hàng. Đặt hàng online giúp khách hàng chủ động sắp xếp thời gian, không phải chờ đợi quá lâu. Quy trình thanh toán nhanh chóng, thuận tiện hơn với QR code; thực khách dễ dàng chọn món, xem hình ảnh trực quan qua menu điện tử.
3.2. Định hướng cho doanh nghiệp F&B trong tương lai
Trong 5 năm tới, mô hình O2O (Online to Offline) sẽ chiếm ưu thế, trong đó 80% nhà hàng sẽ có kênh bán hàng online song song với phục vụ tại chỗ. Đứng trước bối cảnh ngành F&B không ngừng đổi mới này, các doanh nghiệp cần xây dựng một chiến lược rõ ràng để thích ứng và phát triển bền vững. Việc kết hợp dữ liệu, công nghệ và xây dựng thương hiệu mạnh mẽ sẽ nâng cao trải nghiệm khách hàng và gia tăng lợi thế cạnh tranh.
Ứng dụng công nghệ hiện đại để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng
Nhà hàng dễ dàng phân tích thói quen đặt món, sở thích ẩm thực và hành vi tiêu dùng thông qua các dữ liệu online. Từ đó, thương hiệu có thể đưa ra các đề xuất phù hợp:
- Menu hóa cá nhân: Gợi ý các món ăn theo sở thích, lịch sự đặt hàng, hoặc có thể dựa trên xu hướng ăn uống hiện tại và yếu tố thời tiết.
- Chương trình khách hàng thân thiết: Áp dụng ưu đãi dựa trên tần suất mua hàng, kéo khách hàng quay lại quán.
- Liên lạc tự động qua Email, SMS, Messenger,…: Gửi lời nhắc hoặc khuyến mãi cho khách hàng vào các dịp đặc biệt như sinh nhật, ngày lễ.
Đầu tư vào branding để tạo sự khác biệt
Để tồn tại phát triển và thành công trong thị trường cạnh tranh khốc liệt ngày nay, một thương hiệu F&B cần có điểm nhận diện rõ ràng và chiến lược marketing hiệu quả:
- Một thương hiệu có câu chuyện hấp dẫn sẽ dễ dàng kết nối cảm xúc với khách hàng. Chẳng hạn, một quán ăn chuyên món thuần Việt có thể nhấn mạnh vào giá trị truyền thống và nguyên liệu tự nhiên.
- Tận dụng social media và KOLs qua các kênh Facebook, Instagram, TikTok giúp tăng nhận diện thương hiệu, tăng độ tin cậy và tạo ra xu hướng.
- Cần định vị phân khúc rõ ràng, ví dụ như một nhà hàng fine dining sẽ tập trung vào những trải nghiệm sang trọng, một thương hiệu trà sữa nhắm đến giới trẻ cần có hình ảnh năng động, trẻ trung.
Ứng dụng công nghệ thông minh để làm phong phú trải nghiệm ẩm thực
Những công nghệ thông minh như VR (Virtual Reality – Thực tế ảo) cho phép khách hàng tham quan nhà hàng từ xa, khám phá không gian và trải nghiệm thực đơn trong môi trường mô phỏng trước khi đến. Hay AR (Augmented Reality – Thực tế tăng cường) giúp hiển thị hình ảnh món ăn dưới dạng 3D ngay trên bàn hoặc màn hình điện thoại, mang đến trải nghiệm trực quan và hấp dẫn hơn.
Ngoài ra, thương hiệu áp dụng metaverse mô hình nhà hàng trong thế giới ảo – nơi khách hàng có thể đặt món và nhận hàng tại nhà.
Kinh doanh F&B online ngày càng phát triển nhưng không thể thay thế hoàn toàn trải nghiệm tại chỗ. Xu hướng tương lai là sự kết hợp linh hoạt giữa hai mô hình online và offline, tận dụng công nghệ để tối ưu vận hành, nâng cao trải nghiệm khách hàng. Doanh nghiệp F&B cần thích nghi, đổi mới để tăng lợi thế cạnh tranh và phát triển hơn.